TooTmedia تحقیق-مقاله -آموزش
دانستنی هایی درباره دایناسورها
از ۲۰۰ سال پیش تاکنون فسیل‌ها توانسته‌اند به عنوان یک منبع علمی قابل دسترسی، اطلاعات اساسی و پایه بخش‌های علمی مختلفی را تامین کنند که این پدیده با کشف دایناسورها و انواع مختلفی از فسیل‌های متعلق به خزندگان بسیار بزرگ و عظیم‌الجثه از دوران مزوزوئیک به اوج شکوفایی رسید.
امروزه پس از گذشت سال‌ها، جستجوی فسیل‌هایی از دایناسورها و همچنین دیگر موجودات زنده همچنان با موفقیت چشمگیری در‌حال انجام است.
دایناسور یا مارمولک وحشتناک؟
**** **** ****
تیم تولید محتوای سایت توت مدیا امیدوار است این مقاله مورد استفاده شما قرار گرفته باشد.
جهت دسترسی به سایر مقالات درسی کلیک نمائی
اگرچه اولین فسیل متعلق به دایناسورها در سال ۱۸۱۸ میلادی شناسایی شد.
این واژه که از دو کلمه دینوس به معنی وحشتناک و سوروس به معنی مارمولک ساخته شده است، برای نخستین بار در سال ۱۸۴۲ توسط ریچارد سون، کالبدشناس انگلیسی به این گروه از موجودات که در آن زمان تنها ۳ نوع از آنها شناخته شده بودند، اطلاق شد.
ارکئوپتریکس‌ها آخرین دایناسور های روی زمین بوده‌اند که گفته می‌شود در دوره‌های زمینی‌شناسی بعدی تغییر شکل داده و به پرندگان امروزی تبدیل شدهاند. این در حالی است که قدیمی‌ترین دایناسور شناخته‌شده نیز ائوراتپو بوده است که دایناسوری گوشتخوار و متعلق به ۲۲۸ میلیون سال پیش است.
دایناسور ها خزندگان بسیار بزرگ
دایناسورها موجوداتی هستند که ۶۵ تا ۲۳۰ میلیون سال پیش ساکن کره زمین بوده‌اند.
در سال ۱۶۶۷ میلادی بخش بزرگی از استخوان ران یک دایناسور عظیم‌الجثه توسط دانشمندان مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت.
آنها در آن زمان نمی دانستند این فسیل متعلق به دایناسورها است.بررسی ها نشان داد که مربوط به خزنده ای بسیار بزرگ است
این موجود را مگالوسپور نامیدند که در حقیقت نوعی دایناسور گوشتخوار بسیار بزرگ است.
همچنین آنها توانستند فسیل‌های دیگری از این موجودات را پیدا کنند که بررسی دندان‌های آنها نشان می‌داد این موجودات که ایگوانادون نامیده می‌شوند، گیاهخوار بوده‌اند.
ده سال بعد دانشمندان و محققانی که در این زمینه فعالیت داشتند، متوجه شدند که گروه‌های کاملا متفاوتی از این موجودات روزی ساکن این کره خاکی بوده‌اند.
آن ها از نظر ظاهری با خزندگان امروزی تفاوت دارند و آنها را دایناسور نامیدند که از نظر علمی به عنوان سوسمارهای عظیم‌الجثه پذیرفته شدهاند.
از آنجایی که این موجودات بسیار بزرگ از بسیاری جهات با موجودات امروزی متفاوت بودند، مورد توجه قرار گرفتند.
در سال ۱۸۷۸، با کشف نمونه‌‌هایی از دایناسور های گیاهخوار در مناطق مختلف، دایناسورها از پتروداکتیل‌ها یا خزندگانی که می‌توانستند پرواز کنند و همچنین ایکتیوسورها یا همان خزندگان قدیمی که نسل آنها امروزه منقرض شدند، گوی سبقت را ربودند و از دیدگاه عمومی به اوج شکوفایی رسیدند.
در سال ۱۸۹۷ نیز مقاله کامل درباره وجود سوسمارهای عظیم‌الجثه از عصر خزندگان در نواحی خشک و حاره‌ای کشور آمریکا ارائه شد.
این مقاله نشان داد دایناسورها به عنوان پدیده‌ای طبیعی و کهن در افکار عمومی پذیرفته شدهاند.
بارنوم براون به سال ۱۹۰۲، فسیل‌هایی از یک دایناسور دو پا و گوشتخوار جمع‌آوری کرد که تیرانوساروکس و یا تی‌رکس نامیده شد.
خزندگان، از گذشته تا امروز
اگرچه امروزه موجودات خزنده بسیار زیادی ساکن زمین هستند، اما اغلب این موجودات بسیار کوچک بوده و در میان زنجیره موجودات زنده تنها نقش بسیار کوچک و جزیی را به عهده دارند.
در دوره زمین‌شناسی مزوزوئیک که دوره خزندگان نامیده شده است، این موجودات بخش وسیعی از محیط زیست را به تصرف خود درآورده بودند. در سرزمین‌های خشک و کوهستانی بلکه در باتلاق‌ها، مرداب‌ها و حتی اقیانوس‌ها نیز رد پایی از آنها یافت می‌شد.
اندازه این موجودات بسیار متغیر بود و گاهی خزنده‌ای بزرگ‌تر از فیل‌ها نیز دیده می‌شد. از نظر ساختمان بدنی و شیوه زندگی نیز تفاوت‌های زیادی میان گروه‌های مختلف خزندگان وجود داشت. خزندگان ابتدایی شباهت زیادی به دوزیستان اولیه داشتند و تشخیص آنها اغلب بسختی صورت می‌گرفت.
اما این شباهت‌ها را می‌توان به عنوان شواهد و دلایل ارزشمندی در شناسایی منشاء اولیه خزندگان در نظر گرفت.
بسیاری از خزندگان در مقایسه با موجوداتی که امروزه به عنوان مهره‌داران طبقه‌بندی می‌شوند از ویژگی‌های ظاهری متفاوت و جالب توجهی برخوردار بوده‌اند. اگرچه در میان این گروه موجوداتی نیز وجود داشته‌اند که از ویژگی‌های بسیار متمایزی برخوردار بوده‌اند و امروزه هیچ موجودی مشابه آنها یافت نشده است.
خزندگان، جانشین دو زیستان
در اواخر دوره زمین‌شناسی مزوزوئیک، خزندگان جانشین دوزیستان شدند. مزوزوئیک شامل ۳ دوره ترمایسه، ژوراسیک و کرتاسه است. اگرچه در زمان ژوراسیک تعداد خزندگان به اوج خود رسید و انواع گوناگونی از خزندگان که از نظر ویژگی‌های ساختاری و شیوه زندگی متفاوت بودند، به وجود آمدند، اما در سال‌های آخر کرتاسه، بیشتر این خزندگان از بین رفته و منقرض شدند و تنها ۴ گروه اصلی خزندگان باقی ماندند که امروزه تنها موجودات باقی‌مانده از خزندگان اولیه محسوب می‌شوند.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های تکاملی خزندگان سازگاری آنها با محیط خشکی بوده است. اغلب خزندگان مجهز به پوستی خشک و شاخی هستند که مانع از بین رفتن آب بدن و سازگاری آنها برای زندگی در خشکی می‌شود. علاوه بر این جنین تخم خزندگان اولیه قادر بود روی زمین و بیرون از آب نیز تکامل پیدا کند که این ویژگی نقش مهمی در سازگاری آنها داشته است.
چرا دایناسورها منقرض شدند؟
دایناسورها ۶۵ میلیون سال پیش منقرض شدند، اما هنوز علت واقعی آن مشخص نشده است.گروه از محققان سرمای شدید را عامل اصلی انقراض دایناسورها می‌دانند و گروهی دیگر برخورد یک شهاب‌سنگ را علت این پدیده در نظر گرفته‌اند. عده‌ای نیز خشکسالی را در نابودی این گروه از موجودات موثر می‌دانند.
امروزه دانشمندان به اطلاعات بسیار زیادی درباره دوره زمین‌شناسی کرتاسه که همزمان با انقراض خزندگان اولیه و دایناسورها بوده است، دست یافته‌اند.
این دوره از ۱۳۵ میلیون سال پیش آغاز شده و ۷۰ میلیون سال پیش با مرگ ناگهانی دایناسورهای عظیم‌الجثه به پایان رسیده است.
گروهی از محققان بر این باورند که دایناسورها در نتیجه شیوع بیماری‌ها و همچنین وقوع حوادث طبیعی به صورت تدریجی از بین رفته‌اند.
بر این اساس مبارزه این موجودات عظیم‌الجثه با حشرات ناقل بیماری‌ها را عامل مهمی در ایجاد زمینه‌های مناسب برای انقراض کامل این موجودات دانسته‌اند.
برخی از فسیل‌شناسان می‌گویند اصابت شهاب‌سنگ‌های متعدد به زمین، آتشفشان‌های پرقدرت و عظیم شبه قاره هند و همچنین تغییرات شدید آب و هوایی در پایان دوره کرتاسه، مجموعه عواملی هستند که هریک به نوبه خود نقش مهمی در نابودی دایناسورها داشته‌اند.
بیش از ۶۵ میلیون سال پیش و در اواخر دوره کرتاسه، شهاب‌سنگ بسیار بزرگی به زمین اصابت کرد که در اثر آن حفره عظیمی تا عمق یک‌کیلومتری از سطح زمین ایجاد شد.
پیش از این تصور می‌شد این شهاب‌سنگ عامل اصلی انقراض دایناسورها و دیگر خزندگان اولیه بوده است.
مطالعات و تحقیقات جدید دانشمندان حاکی از آن است که این شهاب‌سنگ به‌تنهایی نمی‌تواند عامل انقراض دایناسورها در کره زمین باشد.
برخورد این شهاب‌سنگ به زمین ۳۰۰ هزار سال پیش از نابودی کامل حیات موجودات در سطح زمین بوده است و حتی پس از این حادثه نیز بسیاری از موجودات دریایی سال‌ها به حیات خود ادامه دادند.
کشف اسراری درباره دایناسورها
میلیون‌ها سال پیش و حتی پیش از این‌که انسان‌ها به وجود آیند، دایناسورها ساکن زمین بوده‌اند. آنها در دوره زمین‌شناسی مزوزوئیک که به عصر خزندگان معروف است، در کنار دیگر خزندگان ابتدایی زندگی می‌کردند.
دایناسورها به گروه موجودات خزنده متعلق بودند و از طریق تخم‌گذاری تولید مثل می‌کرده‌اند و در زمان‌های مختلف، انواع متفاوتی از این موجودات زنده عظیم‌الجثه زندگی می‌کرده‌اند، اگر چه هیچ‌یک از دایناسورها قادر به پرواز نبوده و هیچ گروهی از این موجودات نیز ساکن آب‌ها و دریاها نبوده‌اند. طول بزرگ‌ترین دایناسورها بیش از ۳۰ متر بوده است و این در حالی است که دایناسورهایی که جثه آنها به اندازه یک جوجه بوده است به عنوان کوچک‌ترین دایناسورها شناخته شدهاند.
این‌که دایناسورها چه رنگی بوده‌اند، چه صدایی داشته‌اند، رفتار و حرکات آنها چگونه بوده است یا این‌که چطور جفت‌گیری می‌کرده‌اند، سوالات و معماهایی است که پاسخگویی به آنها از بررسی فسیل‌های یافت‌شده از این موجودات امکان‌پذیر نخواهد بود.
تعیین جنسیت فسیل‌های یافت شده اغلب دشوار است.
دایناسورها برخلاف خزندگان دیگر مانند مارمولک‌ها، دارای پاهایی بلند و کشیده بوده‌اند و به همین دلیل می‌توانسته‌اند به‌راحتی بدن خود را بالاتر از سطح زمین نگاه دارند. آنها به آسانی روی زمین حرکت می‌کردند و حتی گروهی از آنها قادر به دویدن بودند. اغلب دایناسورهای گیاهخوار دارای دندان‌هایی بودند که وظیفه جویدن و خرد کردن غذا به قطعات کوچک‌تر را به عهده داشتند؛ اما گروهی از دایناسورهای گیاهخوار مانند دیپلودوکوس دندان نداشتند و برای از میان برداشتن مشکلاتی که احتمالا در هضم غذا با آن مواجه می‌شدند، همراه غذا، سنگ‌هایی را می‌بلعیدند که نقش مهمی در خرد کردن غذای بلعیده شده در شکم این موجودات داشت.
دایناسورها خونسرد بودند یا خونگرم؟
تاکنون تصور می‌شد همه دایناسورها موجوداتی خونسرد بوده‌اند.
دانشمندان فسیل‌هایی از نوعی دایناسور را مورد مطالعه قرار داده‌اند که نشان می‌دهد یک نوع از دایناسورها برخلاف دیگر دایناسورها خونگرم بوده است.
اسکلت سوارشده آپاتوزاروس راست و تیراناسور چپ
گروهی از آنها روی دو پا راه می‌رفته‌اند و گروهی دیگر روی چهار پا، اگرچه برخی از آنها نیز می‌توانستند به هر دو شیوه حرکت کنند.
اگرچه بعضی از دایناسورها بسیار سریع حرکت می‌کرده‌اند؛ اما در مقابل گروهی دیگر از این موجودات دارای حرکتی بسیار کند و تدریجی بوده‌اند.
از نظر پوست نیز تفاوت‌های زیادی در میان گروه‌های مختلف این موجودات دیده شده است. پوست بعضی از آنها بسیار ضخیم و ناهموار بوده است.
برخی دارای پرهای اولیه بوده‌اند و به همین علت گفته می‌شود بعضی دایناسورها ممکن است اجداد پرندگان امروزی باشند.
بر این اساس شاید بتوان گفت دایناسورها منقرض نشده‌اند؛ بلکه امروزه به صورت پرندگان به حیات خود در سطح این کره خاکی ادامه می‌دهند.
پیش از این تصور می‌شد دایناسور تیرانوساررکس یا ستیرکس از بزرگ‌ترین دایناسورهای گوشتخوار است، اما اطلاعات جدید نشان می‌دهد نوعی دایناسور گوشتخوار دیگر وجود دارد که از دیگر دایناسورهای گوشتخوار بزرگ‌تر است. این دایناسور که اسپینوسوروس نام دارد، آرواره‌ای دراز و پشتی خمیده دارد. طول بدن این دایناسور بیش از ۱۷ متر است و در مقایسه با ستیرکس دست‌هایی بسیار بلندتر و قدرتمندتر دارد.
ستیرکس دایناسوری است که ۶۷ میلیون سال پیش ساکن زمین بوده است. بزرگ‌ترین فسیل یافت‌شده متعلق به این دایناسور گوشتخوار از میان ۳۰ نمونه فسیل این دایناسور که تاکنون کشف شده است، ۸/۱۲ متر طول دارد. این در حالی است که چند سال پیش، نمونه‌ای از فسیل نوعی دایناسور گوشتخوار دیگر موسوم به چیگانتوسوروس یافت شد که طول آن بیش از ۷/۱۲ متر بود، اما به نظر می‌رسد اسپینوسوروس بزرگ‌ترین دایناسور گوشتخواری است که تاکنون شناخته شده است. نخستین فسیل متعلق به این جانور در سال ۱۹۱۲ توسط یک دیرین‌شناس آلمانی یافت شد. اما همه تحقیقات انجام شده توسط این محقق که در موزه شهر مونیخ نگهداری می‌شد، هنگام بمباران این شهر در سال ۱۹۴۴ از بین رفت.
**** **** ****
تیم تولید محتوای سایت توت مدیا امیدوار است این مقاله مورد استفاده شما قرار گرفته باشد.